Zaburzenia depresyjne u nastolatka
Każdy z nas doświadcza wahań nastroju. Zupełnie normalną reakcją na stres czy problemy życiowe jest smutek czy przygnębienie. Potocznie te stany emocjonalne często określamy mianem depresji.
Jednak depresja, to nie gorsze samopoczucie czy melancholia, ale poważna choroba. Nastolatek dotknięty depresją bardzo cierpi, źle funkcjonuje w szkole, ma trudności w relacjach społecznych i rodzinnych, nie radzi sobie z obowiązkami domowymi. Jest to stan równie poważny jak każda inna choroba. Choroba, która może zakończyć się śmiercią. Dużą część prób samobójczych podejmują nastolatkowie walczące z depresją. Depresja jest chorobą, a nie fanaberią młodego człowieka i może spotkać każdego, bez względu na płeć, wiek, wykształcenie, status materialny czy społeczny. Obecnie depresja jest drugim (po chorobach naczyń wieńcowych) najczęściej pojawiającym się problem zdrowotnym na świecie.
Przyczyny depresji:
Tak jak w przypadku większości chorób psychicznych nie ma jednego czynnika, który odpowiada za zachorowanie. Depresja może być w pewnym stopniu dziedziczna. Czynnikiem ryzyka może być silny stres spowodowany problemami w szkole np. przemocą ze strony rówieśników, ale także zaniedbanie ze strony rodziców, maltretowanie, wykorzystywanie seksualne, braki poczucia bezpieczeństwa czy nadmierna dyscyplina. Depresję u nastolatka często poprzedzają też konflikty w rodzinie, rozwód rodziców, przewlekła choroba jakiegoś członka bliskiej rodziny, rozstanie z ukochaną osobą czy strata bliskiego przyjaciela.
Czym różni się depresja u nastolatków i dorosłych?
Objawy depresji u nastolatków zasadniczo niewiele różnią się od depresji osób dorosłych. U nastolatków częściej niż u dorosłych obserwuje się drażliwość, niewyjaśnione dolegliwości fizyczne, wrażliwość na krytykę i wycofanie się tylko z niektórych znajomości. Nastolatek z depresją może być zrzędliwy, wrogi, łatwo ulegać frustracji, mieć skłonność do wybuchów złości. Może także skarżyć się na dolegliwości fizyczne, takie jak bóle głowy lub brzucha. Jeśli dokładne badanie lekarskie nie wykaże przyczyny medycznej, bóle te mogą wskazywać na depresję. Nastolatki z reguły są bardzo wrażliwe na krytykę. Jeszcze bardziej nasila się to w depresji. Najczęstszym objawem jest poczucie bezwartościowości, olbrzymia podatność na krytykę, odrzucenie i porażkę. Jest to szczególny problem w przypadku dzieci których rodzice są bardzo wymagający, np. w kwestii osiągnieć szkolnych. Nastolatki, podobnie jak dorośli wycofują się z relacji z innymi ludźmi, ale nie ze wszystkimi. Podczas gdy dorośli w depresji mają tendencję do całkowitego izolowania się od ludzi, osoby młodsze zazwyczaj utrzymują przynajmniej kilka przyjaźni. Co nie zmienia faktu, że nastolatki z depresją mogą w mniejszym stopniu, niż wcześniej nawiązywać kontakty towarzyskie, odsuwać się od rodziców lub zacząć przebywać w innym towarzystwie.
Objawy depresji u nastolatków
Po pierwsze, nastolatki z depresją niekoniecznie wyglądają na smutne. Zamiast tego, najbardziej widocznymi objawami mogą być drażliwość, złość i pobudzenie. Oznaki i objawy depresji u nastolatków to między innymi: wcześniej wspomniany smutek lub poczucie beznadziejności, drażliwość, złość lub wrogość, płaczliwość, wycofanie się z relacji przyjacielskich, odsuwanie się od rodziny, utrata zainteresowania dotychczasowymi zajęciami, słabe wyniki w szkole, zmiany w nawykach żywieniowych, problemy ze snem, niepokój i pobudzenie, poczucie bezwartościowości i winy, brak entuzjazmu i motywacji, zmęczenie lub brak energii, trudności z koncentracją, niewyjaśnione bóle, myśli o śmierci lub samobójstwie.
Jeśli chcesz wiedzieć, czy dziecko ma depresję, odpowiedź sobie na poniższe pytania:
Czy nastolatek od kilku tygodni lub przez większą część każdego dnia jest smutny, przygnębiony, ponury, marudny i ma obniżone samopoczucie?
Czy utracił zainteresowanie i radość z czynności, które wcześniej były dla niego ważne, zrezygnował ze swojego hobby i rzeczy, które dotychczas sprawiały mu przyjemność?
Czy jest bardzo często rozdrażniony lub reaguje nieuzasadnioną złością, uporem, jest drażliwy i kłótliwy, niegrzeczny?
Czy ma problemy ze snem – śpi więcej niż zwykle lub ma problemy z zasypianiem, jest niewyspany w ciągu dnia?
Czy towarzyszy mu poczucie, że jest nic niewarty (postrzega innych jako lepszych od siebie) lub nieuzasadnione poczucie winy?
Czy czuje się osamotniony lub pragnie samotności przez większość czasu – rzadziej spotyka się z przyjaciółmi i wychodzi z domu?
Czy ma trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji, poczucie, że nie radzi sobie?
Czy skarży się na brak sił, obniżony poziom energii, problemy ze zmobilizowaniem się do działania.
Czy pogorszyły mu się oceny lub nagle zaczął mieć inne problemy szkolne – nie dotrzymuje terminów, nie odrabia prac domowych?
Czy utracił pewność siebie, towarzyszy mu poczucie bycia w pułapce?
Czy jest płaczliwy, nadwrażliwy lub ma poczucie niemożności odczuwania emocji?
Czy ma wahania apetytu lub znacznie schudł / przytył?
Czy często skarży się na fizyczne dolegliwości ból brzucha lub głowy?
Czy mówi, że życie nie ma sensu; że nie ma po co żyć, towarzyszy mu poczucie beznadziei w odniesieniu do przyszłości, przesadny negatywizm?
Czy przestał dbać o swój wygląd i higienę?
Czy myśli o śmierci lub o zrobieniu sobie krzywdy, podejmuje działania mające na celu zrobienie sobie krzywdy?
Czy ma myśli samobójcze lub podjął próby samobójcze?
Gdy przez dłuższy okres zauważasz u swojego dziecka powyższe zachowania i sprawiają one, że nastolatek funkcjonuje znacznie gorzej niż dotychczas, to możesz podejrzewać, że zmaga się on z depresją i konieczna jest konsultacja z psychologiem, psychoterapeutą bądź psychiatrą.
Nie stawiaj diagnozy depresji samodzielnie!
Pamiętaj, że korzystanie z profesjonalnej pomocy to żaden wstyd, żaden przejaw słabości. Większość problemów ze zdrowiem psychicznym może być skutecznie rozwiązana – dzięki psychoterapii, farmakoterapii czy obiema metodami jednocześnie.
Depresja u nastolatków to coś więcej, niż tylko obniżenie nastroju. To poważna choroba, która wpływa na każdy aspekt życia. Na szczęście można ją leczyć, a zaangażowani i akceptujący rodzice są niezbędni w tym procesie. Twoja miłość, wskazówki i wsparcie mogą w znacznym stopniu pomóc nastolatkowi pokonać depresję i przywrócić jego życie na właściwe tory. Nieleczona depresja jest absolutnie wyniszczająca, bywa chorobą śmiertelną (!), dlatego nigdy nie należy czekać mając nadzieję, że niepokojące objawy same ustąpią. Jeśli podejrzewasz, że nastolatek cierpi na depresję, przedstaw mu swoje obawy w sposób pełen miłości i bez osądzania. Nawet jeśli nie masz pewności, że to depresja jest przyczyną niepokojącego zachowania, emocje, które obserwujesz u swojego dziecka, są oznakami problemu, którym należy się zająć
Zapamiętaj!
Zaburzenia depresyjne u nastolatków stwierdza się coraz częściej.
Nieleczona depresja utrudnia nastolatkowi codzienne funkcjonowanie i może negatywnie wpłynąć na naukę szkolną.
Depresja u młodzieży może przyjmować nietypowy obraz w postaci zaburzeń zachowania: drażliwość, złość i pobudzenie.
Podstawową metodą leczenia jest psychoterapia, a w niektórych przypadkach dołącza się leki przeciwdepresyjne.
Odpowiednie leczenie prowadzi do ustąpienia objawów.
Nastolatki z depresją, częściej te, które spożywają alkohol lub zażywają narkotyki (ale nie jest to żadna reguła) myślą o samobójstwie, mówią o nim lub podejmują próby samobójcze – a ich liczba zakończona sukcesem jest alarmująca. Dlatego bardzo ważne jest, abyś bardzo poważnie traktował wszelkie myśli i zachowania samobójcze. Są one wołaniem o pomoc. Znaki ostrzegawcze dotyczące samobójstwa, na które musisz zwrócić uwagę:
Mówienie lub żartowanie na temat popełnienia samobójstwa.
Mówienie rzeczy takich jak: „Byłoby mi lepiej, gdybym nie żył”,
„Chciałbym zniknąć na zawsze” lub „Nie ma wyjścia”.
Pozytywne mówienie o śmierci lub romantyzowanie umierania „Gdybym umarł, ludzie mogliby mnie bardziej kochać”)
Pisanie opowiadań i wierszy o śmierci, umieraniu lub samobójstwie.
Zaangażowanie się w lekkomyślne zachowanie lub częste wypadki skutkujące obrażeniami ciała.
Oddawanie cennych rzeczy.
Żegnanie się z przyjaciółmi i rodziną, jakby po raz ostatni.
Poszukiwanie broni, pigułek lub innych sposobów na zabicie się.
Gdzie szukać pomocy?
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Radomsku ul. Piastowska 21 97-500 Radomsko 44 683 41 14
Centrum Psychiatrii i Psychoterapii Spesmedica ul. Wojska Polskiego 185/5 Piotrków Trybunalski 536 105 102
Przychodnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży ul. Leonarda 7 97-300 Piotrków Trybunalski 44-646 5876
Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży IMPULS, ul. Słowackiego 74 97-300 Piotrków Trybunalski 604 248 476
Telefon Zaufania Młodych 22 484 88 04 dyżur od poniedziałku do piątku od 12:00 do 20:00
Telefon Zaufania Dla Dzieci i Młodzieży 116 111
konsultacje psychologiczne w szkole